System Boloński - Europa otwarta dla studentów

Minęło 10 lat od momentu podpisania przez ministrów edukacji 29 państw europejskich tzw. Deklaracji Bolońskiej, której celem jest utworzenie Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego. Uniwersytet Gdański jako jeden z pierwszych w Polsce zdecydował się na całkowite przejście na System Boloński. Dla studentów oznacza to otwarcie drzwi do edukacji na terenie niemal całej Europy.

Dzięki temu, że Uniwersytet Gdański jako z pierwszych w Polsce zdecydował się na całkowite wprowadzenie Systemu Bolońskiego, dziś może pochwalić się mianem lidera, jeśli chodzi o wdrażanie zasad zawartych w Deklaracji Bolońskiej. Nie wszyscy zdajemy sobie sprawę (mowa o studentach), jakie korzyści i możliwości niesie za sobą System Boloński. Trzeba je jedynie umiejętnie wykorzystać.

W latach 2005/2006 UG wprowadził na większości prowadzonych przez siebie kierunków dwustopniowy system kształcenia - trzyletnie studia licencjackie i dwuletnie studia magisterskie. Od niedawna funkcjonuje również trzeci stopień - studia doktoranckie, której w takiej formie są nowością na UG. Dzięki takiemu podziałowi student może zakończyć edukację na poziomie licencjatu i na przykład podjąć pracę legitymując się już zdobytym wyższym wykształceniem. Bez przeszkód może jednak po takiej przerwie w nauce (modnie określanej mianem „gap year") rozpocząć studia magisterskie. Co równie istotne, nie musi ich podejmować na tym samym kierunku, z którego otrzymał tytuł licencjata. Zgodnie z założeniami Systemu Bolońskiego student każdego kierunku studiów licencjackich może kontynuować studia magisterskie na dowolnym kierunku - w praktyce wygląda to nieco inaczej. Absolwent matematyki na UG nie szans na dostanie się na przykład na studia II-go stopnia z pedagogiki. Problemy te wynikają z braku tzw. uczelnianych i krajowych ram kwalifikacji (o których niżej), nad którymi prace jednak trwają. Mimo niedoskonałości systemu i tak zapewnia on możliwość zdobycia w ciągu pięć lat nauki dyplomów z dwóch różnych kierunków.

Kolejnym ważnym punktem Systemu Bolońskiego, wprowadzonym na Uniwersytecie Gdańskim, jest europejski system punktowej oceny osiągnięć studenta ECTS (European Credit Transfer System) - nazywanym również „wspólną walutą akademicką". Każdemu przedmiotowi wykładanemu na uczelni przyporządkowana jest odpowiednia ilość punktów - w zależności od „wagi", czyli trudności danych zajęć. Co roku można otrzymać maksymalnie 60 punktów. Dzięki zdobytym punktom student ma możliwość podjęcia równoległych studiów na innej uczelni - krajowej lub zagranicznej.

Dzięki wprowadzeniu Systemu Bolońskiego na Uniwersytecie Gdańskim znacznie zwiększyła się mobilność studentów (również wykładowców)  i to zarówno polskich studentów na uczelnie zagraniczne, jak i w drugą stronę. Coraz więcej studentów korzysta z programów Socrates Erasmus oraz Socrates Mundus (ten drugi dotyczy wymiany studentów pomiędzy dwiema uczelniami europejskim i jedną pozaeuropejską). Dzięki kilkustopniowym studiom oraz czytelnemu systemowi punktowemu ECTS  wymiana zagraniczna nie stanowi problemu - student zaliczając punkty za granicą nie musi robić tego na uczelni macierzystej.

Powyższe przykłady wyraźnie pokazują, ile korzyści dla studentów niesie za sobą wprowadzenie Systemu Bolońskiego. Wciąż jednak potrzebne są potrzebne są pewne udoskonalenia, który dałyby możliwość pełnego korzystania z możliwości, jakie daje System Boloński. Na Uniwersytecie Gdańskim jest to z pewnością rozszerzenie oferty kształcenia w językach obcych, która (poza na przykład Wydziałem Ekonomicznym) jest dość uboga, choć widać zmiany na lepsze. Wzbogacenie oferty zajęć w językach obcych na pewno zwiększyłoby atrakcyjność i konkurencyjność Uniwersytetu Gdańskiego. Jest to jednak problem, który dotyczy samego UG. Wyzwaniem, które stoi przed wszystkimi uczelniami wyższymi w Polsce zaangażowanymi w System Boloński jest stworzenie tzw. Krajowych Ram Kwalifikacji.

Czym są Krajowe Ramy Kwalifikacji? Można powiedzieć, że są one wspólnym krajowym punktem odniesienia powiązującym systemy i ramy kwalifikacji różnych krajowych uczelni. Co to oznacza w praktyce? Zadaniem KRK jest umożliwienie porównywania efektów uczenia się w różnych szkołach wyższych. Dokładnie, uczenia się, a nie samych programów nauczania, ich treści. Aby lepiej to zobrazować wyobraźmy sobie taką sytuację: student otrzymuje tytuł licencjata na kierunku Politologia na jednej z polskich uczelni. Przyznawane mu są punkty - nie za to, na jakie przedmioty uczęszczał, ale za to jakie umiejętności zdobył. Dzięki zdobytym punktom może zacząć studia magisterskie na Socjologii albo Ekonomii, choć programy nauczania na obu uczelniach były zupełnie różne. Idąc dalej Europejskie Ramy Kwalifikacji dają takie możliwości w odniesieniu do studiów za granicą. To otwiera studentom drzwi do wszystkich uczelni i kierunków w kraju i zagranicą, a wykładowcom większą swobodę w planowaniu programów nauczania (zgodnie z ich zainteresowaniami naukowymi, badawczymi).

Prace nad stworzeniem Krajowych Ram Kwalifikacji (i w późniejszej perspektywie Europejskich Ram Kwalifikacji) trwają i z pewnością trwać będą jeszcze długo. Jak powiedziała nam Pani Prorektor ds. Kształcenia Uniwersytetu Gdańskiego prof. Maria Mendel „Krajowe Ramy Kwalifikacji są wynikiem pewnej walidacji, wzajemnego uznania zdobytej wiedzy, umiejętności i postawy studenta". Trudno więc będzie o wypracowanie wspólnego stanowiska. Nie jest to jednak niemożliwe.

Justyna Sudakowska
justyna.sudakowska@dlastudenta.pl